Alternatieve financiering als creatieve oplossing

Als de bank een stal niet wil financieren, wordt het lastig. Alternatieven genoeg, maar ze zitten vol haken en ogen. Adviseur boerenfinancieringen Peter Hutten van Credion Agrarisch Team in Assen geeft zijn visie tijdens een lunch in De Gouden Karper in Hummelo. "Eerst naar de bank en als die niet wil, creatief aan de slag met alternatieven."

In afwachting van een uitsmijter ham googelt Hutten een artikel uit het Financieel Dagblad op zijn smartphone. De titel: Families met oud geld helpen boeren aan grond. Er was vanochtend een klant die hem vroeg naar de ins en outs van het Rhoon, Pendrecht en Cortgene-fonds. Het beleggingsfonds, kortweg RPC, helpt boeren aan grond en boeren kunnen er ook grond aan kwijt. Het fonds gaf zichzelf recentelijk een injectie met een succesvolle aandelenemissie van 12 miljoen. RPC kocht dit jaar al 150 hectare en verpacht voor 2 à 3 procent rente.

Hutten: "Vermogende families stoppen daar geld in. Ze vinden het in stand houden van hun vermogen belangrijker dan een hoge opbrengst. De waardestijging van de grond is hun toekomstig rendement." Interessant is een dergelijk fonds voor boeren die willen uitbreiden. Hutten: "Een boer wil 10 hectare grond kopen. Reken maar uit: 50.000 euro per hectare, dat is 5 ton bij de bank lenen tegen 5 procent rente en 4 procent aflossing. Nou, als je pacht tegen 2.000 euro per hectare per jaar, scheelt dat nogal wat."

Pachten kan ook de moeite waard zijn voor de boer die geld uit zijn grond vrij wil maken om te investeren in bijvoorbeeld een stal. "Je hebt 50 hectare grond en wilt een stal bouwen voor een miljoen. De bank financiert maar 5 ton. Je zegt: bank, ik verkoop 10 hectare grond en pacht het terug voor 2 procent per jaar. Is de bank akkoord, dan brengt de bank 5 ton in en jij brengt 5 ton in. Het nadeel van grondverkoop is dat partijen als RPC en ASR geen marktconforme prijs betalen. Ze gaan uit van de waarde in verpachte staat. "Als de vrije waarde 50.000 euro is, dan is die in verpachte staat veelal 25 à 30.000 euro. Dan moet die boer heel veel geld laten vallen op die grond."

Geen vertaalslag meer

De tijd is voorbij dat vier banken elkaar de tent uitvochten om een nieuwe stal te mogen financieren. Hoewel de agrarische markt niet de crisis veroorzaakte, is de financieringsrealiteit voor boeren dramatisch. Banken willen niet meer. Maar adviseur Hutten is daar niet helemaal van overtuigd. "Ik ben meer tolk dan adviseur. Bankmensen maken geen vertaalslag meer. Van de tien afgewezen kredietaanvragen zijn er zes tot zeven onterecht afgewezen. Toen ik in 1992 bij de Rabobank ging werken. zeiden ze: jij gaat sparren met die klant en zorgt dat hij het goed heeft. Maar nu zit een bankman met zijn armen over elkaar: vertel maar wat je wilt. Dat doet die boer. En dan zegt die bankman: ik zal vragen aan de fiatteur of het mag."

Hutten gaat voor zijn klanten in discussie. Hij is procesbegeleider, begrotingsspecialist en legt kengetallen op tafel. "Ik tast de grenzen af. Als we dát en dát doen, dan kan het wél. Als de bank uiteindelijk tóch zegt: dit is een brug te ver, dan pas komen de alternatieven in beeld. Maar je moet de bank niet bij voorbaat overslaan. Je kunt er nog altijd het goedkoopst geld halen." Hutten stelt dat het scoringspercentage van het door hem geschetste type van bemiddeling bij banken, 50 tot 60 procent hoger is dan wanneer de boer in zijn eentje onderhandelt.

Geen funding

"Ik houd van een positief verhaal, maar als banken niet financieren dan wordt het lastig. Toch, met een beetje creativiteit is er meestal een oplossing mogelijk." Die creativiteit schuilt bij voorbaat niet in het omarmen van informal investors. "Ze investeren risicodragend kapitaal. Ze stappen uit hun corebusiness en vragen 8 tot 15 procent rendement. Feitelijk raad ik het af, maar voor de korte termijn kan een dergelijke dure lening interessant zijn: om een moeilijke periode te overbruggen, om daarna tegen de bank te zeggen: we voldoen aan onze verplichtingen, wil je weer instappen? Maar voor de lange termijn? Niet doen. De marges in de landbouw zijn te laag voor zulke hoge rentes." Kredietunies, met een marge van tussen de 7 en 9 procent, lijken meer voor de hand te liggen. "Heel mooi. maar kredietunies zijn een lege dop. Het probleem is dat ze geen funding hebben. Als je bank wilt spelen, moet je eerst (spaar)geld binnenhalen voor je geld uit kunt lenen. Er is wel geld, er is geld zat, maar mensen met geld zijn moeilijk stuurbaar. Ik hoorde eens een vermogende zeg gen: Ik heb liever 100 miljoen op de bank tegen 1 procent, dan dat ik een miljoen investeer tegen 10 procent en niet weet of ik de hele hoofdsom terugkrijg."

Duitse bank

"We zijn bezig met de Duitse Raiffeisen-Volksbank. Die wil in Gelderland en Overijssel wat gaan doen. Het gaat om financieringen van maximaal 50 procent van de waarde van het onroerend goed. Is dat niet genoeg en je eigen bank wil niet, dan kun je in Nederland de gemeente vragen om een BBZ-lening van maximaal 1,8 ton. Een financiering regelen bij een leverancier van dieren of voeders is een manier, of familie vragen om de rest bij te passen. Koop je een bedrijf, dan kun je de verkoper vragen om een deel van het geld in het bedrijf te laten zitten. Fiscaal is dat aantrekkelijk, maar ook qua financiering. En vlak de subsidiemogelijkheden niet uit. Iedereen die een stal gaat bouwen of een grote investering wil doen, moet zijn bedrijf laten doorlichten om te kijken of er subsidies van toepassing zijn. Er kan meer dan je denkt."

Adviseur Hutten noemt ook erfpacht als een alternatieve manier om te financieren...Erfpacht is iets anders dan pachten, want je houdt 30 procent van het gebruiksrecht. Bij pachten ben je het hele gebruiksrecht kwijt en heb je alleen het pachtrecht Erfpacht heeft de naam er te zijn voor bedrijven die afbouwen. Het is de doodsteek voor je bedrijf, hoor je wel zeggen. Maar op dit moment ligt dat anders. Als banken niet financieren en je wilt investeren, kan het een goede optie zijn. Je betaalt een canon van, zeg maar, tussen de 2.25 en 2,8 procent. Nadeel is dat daar een indexering op zit die gekoppeld is aan de CPI (Consumenten Prijs Index) of de pachtprijs. Als je het contract 26 tot 40 jaar laat doorlopen, wordt het erg duur. Maar veel erfpachtvormen maken het ook mogelijk om tussentijds af te kopen."

Family, friends and fools

Wat vindt Hutten van het populaire crowdfunding als vorm van financieren? "Crowdfunding begint bij family, friends and fools. Oorspronkelijk is het een giftenfonds. Als ik mijn geld terug zie, mooi, en anders ben ik die 100 euro kwijt. Veel geluk ermee. Er zijn nu grotere vormen. Een biologische slager betaalt bijvoorbeeld een rente van 4 of 5 procent plus twee vleespakketten. Leuk, maar voor een normaal agrarisch bedrijf vind ik dat geen goede vorm van financiering. Je bent soms voor 4 à 5 procent klaar, maar meestal niet. Crowdfunding organisaties zijn bezig met een kwaliteitsslag en vragen steeds vaker gefundeerde plannen. Bovendien, als je anderhalve ton nodig hebt en er is voor 149.000 euro ingelegd, dan gaat het geld terug naar degenen die het hebben gestort.

Als een boer een stal wil bouwen, moet hij dat niet met crowdfunding doen. De theorie is mooi, maar in de praktijk is het iets voor bedrijven die twee, drie ton nodig hebben. Wat lijkt op crowdfunding of familieleningen, zijn de na-oberfondsen. Doet me denken aan bepaalde gemeenschappen in Nederland waar men zich niet verzekert. Als er een huis afbrandt, staat er al gauw een melkbus aan de weg waar vaak meer geld in komt dan wat het kost om het huis te herbouwen. Het maakt nogal verschil of je elk jaar 1.000 euro verzekeringspremie betaalt, of je geeft één keer per tien jaar 1.000 euro aan een dorpsgenoot omdat hij schade heeft."

Bemoeienis

De Wageningen Universiteit bracht in 2010 een rapport uit over alternatieve financiering voor multifunctionele boerenbedrijven: geld losweken via adoptie- en pergolaconstructies, het aanspreken van landschapsfondsen in ruil voor 'groene diensten', het omzetten van landbouwgrond in landgoed, enzovoort. Hutten vindt het een bruikbaar overzicht, maar focust in dit verband veel meer op de afweging wel of niet multifunctioneel ondernemen.

"Als je een hekel hebt aan mensen op je erf, moet je nooit beginnen aan een minicamping of een zorgboerderij. En verkijk je niet op de opbrengsten. Er zijn succesvolle minicampings bij de boer die goed geld verdienen, maar meestal brengt het niet meer op dan wat je in parttime loondienst buiten het bedrijf kunt ver­ dienen. Bovendien mag het niet afleiden van je hoofdactiviteit." De financiering van een multifunctionele activiteit betekent bemoeienis van derden met de bedrijfsvoering. ,.Dat is het probleem met alternatieve financiers, sommige willen een te groot stempel drukken, die willen mede het oogstmoment bepalen.

De centrale vraag bij alternatieve financiering is: heiligt het doel de middelen? Ik heb een klant die problemen had met de Friesland Bank. Die boer was zó gekort door de bank, dat zijn hele bedrijfsvoering in duigen viel. Je presteert slecht, kreeg hij te horen, terwijl de bank daar zelf mede debet aan was. Er was geen klik tussen bank en ondernemer. Intussen is zijn schuld bij de bank helemaal afgelost uit een erfpachtregeling bij Fagoed. De boer heeft zijn stal kunnen vergroten en hij draait als een tierelier.

Geïnteresseerd?

Heeft u MKB krediet, ondernemerskrediet of alternatieve financieringsvormen nodig? Bent u starter en zoekt u starterskapitaal? Heeft u grondfinanciering, scheepsfinanciering of durfkapitaal nodig voor een bedrijfsovername of de financiering van uw bedrijfs onroerend goed? Of bent u benieuwd wat crowdfunding, factoring, financial lease of payrolling voor uw bedrijf kan betekenen? Neem geheel vrijblijvend contact op, want Credion realiseert graag uw bedrijfsfinanciering!